Kompanzasyon

Kompanzasyon Nedir?

Kompanzasyon en temel ifadesiyle voltaj ve akım arasında yaşanacak olan faz kaymasını en aza indirerek enerji kaybını minimize etme işlemidir. Elektrik şebekelerinde görülen reaktif yüklerdeki zamana bağlı görülen artışla birlikte şebekelerdeki güç katsayısının düşmesine neden olmaktadır. Kompanzasyon işlemiyle ortaya çıkan bu durumun ortadan kaldırılabilmesi için gerçekleştirilen işlemi oluşturmaktadır. Kompanzasyon uygulaması sayesinde akımla gerilim arasında yaşanan faz farkının en aza düşürülmesini sağlar.

Elektrik üretim ve dağıtım tesislerinde verimde ve enerjide meydana gelmekte ve buna bağlı olarak iletim hat ve kabloları olduğundan daha yüksek akım çekmektedir. Bu nedenle de tesislerde olduğundan daha yüksek gerilim oluşmaktadır. Kompanzasyon işlemiyse oluşan bu kayıpları en aza indirerek hem kayıpların en aza indirilmesine hem de enerji taşıma düzeyinin en verimli şekilde kullanılasını sağlamaktadır.

Kompanzasyon sistemi şebekelerdeki güç kaybının önlenmesi için uygulanan sistemlerdir. Ancak standart bir Kompanzasyon sisteminden bahsetmek söz konusu değildir. Kompanzasyon sistemleri kurulacakları şebekelerin ihtiyaçlarına göre belirlenmektedir. Günümüzde ise Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tesislerde Kompanzasyon işlemini zorunlu hale getirmiştir.

Kompanzasyon sistemleri sabit sistemler olarak ortaya çıkmış olsalar da günümüzde yaygınlık kazanan Kompanzasyon uygulamaları otomatik kompanzasyonlardır. Otomatik kompanzasyonlarsa tesislerde gerekli kademe dilimini kullanıcıya kolaylıkla sunan sistemlerdir.

Kompanzasyon Ne İşe Yarar?

Kompanzasyonun işe yaradığı en önemli nokta elektrik ve enerjide verim düzeyinin artırılmasını sağlamaktadır. Kompanzasyonun üslendiği görevlerden birisi şebekelerin reaktif güçten etkilenmemesini sağlamak için depolama işlevi de üstlenmektedir.Kısacası kompanzasyon hem kullanıldığı tesislere fayda sağlarken hem de tüketicilere fayda sağlar.Kompanzasyon işleminin ne işe yaradığı aslında sağladığı faydalarla da ortaya konulabilmektedir. Bu faydalar;

• İletkenlerin taşıdığı akım düzeyi azalmaktadır,
• Gerilimin düşmesi sayesinde hatların taşıyabileceği enerji seviyesi artmaktadır,
• Isı kayıplarını azaltır,
• Dağıtım, iletim ve üretim tesislerindeki verim ve kapasiteyi yükseltir,
• Enerjideki üretimin ve satışın maliyetini düşürür,
• Enerjide kayıp ve gerilim oluşumunu düşürür, şeklinde listelenebilmektedir.

Otomatik Kompanzasyon

Aşırı Kompanzasyon Nedir?

Aşırı Kompanzasyon, kompanzasyon sistemlerindeki kontaktörlerin arıza verilmesi neticesinde kondansatörlerin devamlı olarak devrede tutulmasıyla sistemde aşırı miktarda kapasitif yük ya da şönt reaktörlerin devamlı devrede tutulması nedeniyle yüksek miktarda endüktif yük yüklenmesini ifade etmektedir. Aşırı Kompanzasyon reaktif gücün kontol rölesinde arıza vermesi ya da yanlış ayarlama yapılması nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Aşırı kompanzasyonun ortaya çıkmasına neden olan bir diğer noktaysa gereğinden yüksek değerde seçilecek kondansatölerdir. Oluşacak aşırı Kompanzasyon nedeniyle ortaya çıkan gereksiz yüklemeler reaktif güç cezasının ortaya çıkmasına yol açabilir.

Grup Kompanzasyon

Kompanzasyon çeşitlerinden birisini oluşturan grup Kompanzasyon belirli bir kontaktör ya da şaltere bağlı orak girip çıkan birden fazla yük grubuna ilişkin Kompanzasyon işlemi için kullanılmaktadır. Grup Kompanzasyon görünür güç ihtiyacını düşürmektedir. Trafoların çok yüklenmesinin önüne geçerek gerekli hallerde daha fazla yük miktarına izin vermektedir. Kablolardaki kayıpların azaltılmasını sağlar. Grup Kompanzasyon ana dağıtım panosuyla tali dağıtım panosunun arasında yer alacak kablo çapını azaltabilir ya da olası ilave yüklere yönelik ek kapasite sağlamaktadır.

Grup kompanzasyonda reaktif akımda tali dağıtım görevini üstlenen pano altındaki kabloların akmayı sürdürmesi nedeniyle enerjide meydana gelen kayıplar tamamen ortadan kaldırılamamaktadır.

Kapasitif Kompanzasyon

Kapasitif Kompanzasyon, elektrik şebekelerinde kullanılan elektriksel güçlerden birisini olan kapasitif güç olan tesislerde uygulanan Kompanzasyon sistemidir. Bir tür enerji çeşidi olan kapasitif güçlerde ve bu alanlara uygulanan kompanzasyon işlemi için belirli şartların oluşması gerekmektedir. Burada reaktif güç kendisini kapasitif güç kendisini göstermektedir.